Wspomnienie o Janie Nowaku-Jeziorańskim Tadeusza Lipienia, byłego szefa sekcji polskiej Głosu Ameryki w latach 1982-1993

Jan Nowak-Jeziorański, były dyrektor Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa z Tadeuszem Lipieniem, szefem sekcji polskiej Głosu Ameryki, wczesne lata 80. Fotografia ze zbiorów Marka Walickiego, w tym czasie zastępcy szefa sekcji polskiej Głosu Ameryki.

Jana Nowaka-Jeziorańskiego spotkałem po raz pierwszy na początku lat 80. w domu Marka Walickiego, w tym czasie mojego zastępcy w sekcji polskiej Głosu Ameryki. Darzyłem pana Jana wielkim szacunkiem i podziwem dla wszystkiego, czego dokonał jako dyrektor Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa, w czasie wojny jako kurier AK, i po przejściu na emeryturę jako działacz polonijny i doradca rządów USA i niepodległej Polski. Łączyły nas serdeczne stosunki i zbieżne oceny wydarzeń w Polsce i na świecie. Skorzystałem wiele z jego rad i poparcia. Kiedy pod koniec 2020 zostałem na krótko prezesem Radia Wolna Europa/Radia Swoboda, powiedziałem korespondentowi PAP:

„Jako były słuchacz programów sekcji polskiej Radia Wolna Europa w PRL-u uzyskałem dostęp do informacji, których reżimowa cenzura chciała nas pozbawić. RWE odmieniła bieg mojego życia i życia milionów ludzi. Dlatego czuję się zaszczycony, że powierzono mi zadanie kierowania tą legendarną instytucją w dalszym przełamywaniu cenzury i udzielaniu głosu niesłyszanym”.

Jestem szczerze przekonany, że bez zarówno olbrzymiej odwagi, jak i rozsądku politycznego Jana Nowaka, wydarzenia w Polsce w okresie zimnej wojny mogłyby mieć mniej korzystny przebieg dla losów Polaków w kraju. Marek Walicki i kilku innych moich starszych kolegów w Głosie Ameryki pracowało wcześniej w Radiu Wolna Europa pod kierownictwem Jana Nowaka.

Jan Nowak wpisał dla mnie dedykację w swojej książce na spotkaniu autorskim w Waszyngtonie 13 października 1982, na którym obecny był także Zbigniew Brzeziński, doradca ds. bezpieczeństwa narodowego USA w czasie prezydentury Jimmy’ego Cartera. Podpis Zbigniewa Brzezińskiego widnieje na osobnej stronie. Z Janem Nowakiem łączyły Zbigniewa Brzezińskiego długie relacje zawodowe i przyjaźń. W 2004 roku Zbigniew Brzeziński i Wacław Hawel zgodzili się zostać na moją prośbę doradcami dla wielojęzycznego i multimedialnego magazynu opiniotwórczego New Europe Review, który założyłem będąc w tym czasie dyrektorem działu Eurazji Głosu Ameryki, a później pełniącym obowiązki zastępcy dyrektora Głosu. Nauczyłem się wiele od Jana Nowaka i Zbigniewa Brzezińskiego, a także od Zofii Korbońskiej, mojej mentorki w Głosie Ameryki, i jej męża, Stefana Korbońskiego, jak najlepiej służyć sprawie wolności słowa i demokracji w Ameryce i w Polsce. To, że Polska jest niepodległa i w sojuszu ze Stanami Zjednoczonymi w NATO jest ich wszystkich wielką zasługą.

Tadeusz (Ted) Lipień, Former Voice of America Polish Service Chief, Remembers Jan Nowak Jeziorański, Former Director of Radio Free Europe Polish Service

I met Jan Nowak-Jeziorański for the first time in the early 1980s at the home of Marek Walicki, at that time my deputy in the Polish Service of the Voice of America. I had great respect and admiration for Pan Jan for everything he had done as the director of the Polish Broadcasting Station of Radio Free Europe, during the war as a Home Army courier, and after retiring as a Polish community activist and adviser to the governments of the United States and independent Poland. We had cordial relations and similar assessments of events in Poland and in the world. I benefited greatly from his advice and support. When, at the end of 2020, I briefly became the president of Radio Free Europe/Radio Swoboda, I told the PAP correspondent:

“As a former listener of the programs of the Polish section of Radio Free Europe in the People’s Republic of Poland, I gained access to information that the regime’s censorship wanted to deprive us of. RWE changed the course of my life and the lives of millions of people. Therefore, I feel honored to be entrusted with the task of leading this legendary institution in further breaking down censorship and giving a voice to the unheard.”

I am sincerely convinced that without both the enormous courage and the political sense of Jan Nowak, the events in Poland during the Cold War might have had a less favorable course for the fate of Poles in the country. Marek Walicki and some of my other older colleagues in the Voice of America had previously worked at Radio Free Europe under Jan Nowak.

Jan Nowak wrote a dedication for me in his book at an author’s meeting in Washington on October 13, 1982, which was also attended by Zbigniew Brzezinski, the US national security adviser during the presidency of Jimmy Carter. Dr. Brzezinski also signed his name for me on Jan Nowak’s book. He and Jan Nowak had a long professional relationship and friendship. In 2004, I recruited Zbigniew Brzeziński and Vaclav Havel to to be advisors for New Europe Review, a multilingual and multimedia (TV, radio, web) opinion magazine I started as VOA’s Eurasia Division director and later VOA acting associate director. I learned a lot from Jan Nowak and Zbigniew Brzezinski, as well as from Zofia Korbońska, my mentor at Voice of America, and her husband, Stefan Korboński, on how to best serve the cause of free speech and democracy in America and Poland. The fact that Poland is independent and in alliance with the United States in NATO is their great achievement.